|
Pismo iz Sankt Petersburga |
|
Ruska nauka se posvetila proucavanju Vizantijske istorije u XVIII veku, kada se 1725. godine u Petersburgu osniva Akademija nauka. Nesto kasnije pocelo je hodocasce na Istok ruskih putnika i kolekcionara u potrazi za pisanim spomenicima i hriscanskim starinama. Vrata manastira na Atosu i Sinaju bila su siroko otvorena za ruske naucnike i crkvene ljude. Monasi su im predocavali takve dragocenosti, o cijem postojanju nisu slutili ni evropski posetioci. Pise: Marija Hartanovic U 14 casova i 40 minuta 8. januara 1846. godine, vladika Porfirije Uspenjski (1804-1885), neumorni putnik, strucnjak iz oblasti istorije istocnih crkava i grcke paleografije, prosao je kroz svetu kapiju manastira Hilandar. Za vreme svog boravka on cita rukopisni Zivotopis svetog Save srpskog i njegovog oca Simeona Nemanje, sastavljen od strane Domentiana, ucenika svetog Save. Uspenjski cita i njegovu stampanu verziju koja je uradjena u slavenosrpskoj stampariji u Becu 1794. godine. U svom dnevniku opisuje i crta skice ikona i predmeta religiznog kulta dok 14. januara prisustvuje prazniku svetog Save. Sa posebnom radoscu i radoznaloscu Porfirije Uspenjski proucava Hilandarsku biblioteku. Medju 18 Hilandarskih jevandjelja napisanih u periodu od 1270/2-1662 on pronalazi Miroslavljevo jevandjelje. U svom dnevniku Uspenjski opisuje grafiju jevandjelja i istice zapletenost pocetnih slova. Na kraju jevandjelja Porfirije nalazi cetiri postskriptuma, koji svedoce o tome, da je jevandjelje napisao Grigorije, pisar i prepisivac crkvenih knjiga kod kneza Miroslava. Buduci da je bio vatreni istrazivac, Porfirije Uspenjski se interesovao za licnost kneza i datum pisanja jevandjelja. Uporedjujuci imena i datume Porfirije dolazi do zakljucka da je Miroslav bio rodjeni brat osnivaca Hilandarskog manastira Stefana Nemanje, odnosno da je ziveo u drugoj polovini XII veka, pa je prema tome i jevandjelje napisano takodje krajem XII veka. Citajuci jevandjelje Uspenjski primecuje koristenje glagoljickih slova i zakljucuje da je Grigorije znao glagoljicu. Porfirije istice da pravopis nekih reci nije crkvenoslovenski, nego narodni. 26. januara 1846. godine Porfirije Uspenjski odlazi za Carigrad, odnoseci sobom i jednu stranu Miroslavljevog jevandjelja. Akademija nauka Rusije 39 godina kasnije (1885) obogacuje svoju dragocenu kolekciju rukopisa nasledjem Porfirija Uspenjskog. Tu se nalazi posebna zbirka slovenskih dokumenata gde su bila i dokumenta iz Hilandarskog manastira. U Kijevu je 1874. godine odrzana Arheoloska izlozba na kojoj su bile izlozene i srpske starine kao i predmeti iz zbirke Porfirija Uspenjskog - jedan list iz osmoglasnika stampanog u mitropoliji Gracanice (1519), rukopis koji je nekad pripadao biblioteci svetog Pavla na Svetoj Gori, Jevandjelje Vukanovo kao i strana iz Miroslavljevog jevandjelja. Sada se ova strana Miroslavljevog jevandjelja cuva u Nacionalnoj biblioteci Rusije u Sankt-Petersburgu. © Dijaspora, broj 13, januar-februar 2000. godine
|
